یا اَیُّهَا الَّذینَ امَنُوا اِذا تَدایَنْتُمْ بِدَیْنٍ اِلى اَجَلٍ
مُسَمَّىً فَاکْتُبُوهُ.
اى کسانى که ایمان آوردید هنگامى که به یکدیگر
قرض الحسنه دادید تا زمان معیّن پس آنرا بنویسد.
نوشته روى درب بهشـت
امام صادق علیه السلام فرمود: بر درب بهشت نوشته شده است: قرض دادن هیجده برابر پاداش دارد و صدقه ده برابر.
پاداش یـک درهـم قـرض
براء بن عازب مى گوید: از پیامبر خدا صلی الله علیه و آلهشنیدم که فرمود: کسى که گوسفند یا شتر را به دیگرى دهد تا از شیرش استفاده کند و سپس برگرداند، یا یکدرهم قرض بدهد، یا گمشده اى را راهنمائى نماید خداوند متعال پاداش آزاد کردن بنده اى را به او خواهد داد.
مقام وام دهنده
از پیامبر خدا صلی الله علیه و آلهنقل شده که فرمود: کسى که به برادر مسلمان خود قرض دهد، در برابر هر درهمى که قرض داده هم وزن کوه احد و کوه رضوان و کوه سینا، حسنات خواهد داشت. و اگر براى وصول آن مدارا کند، از پل صراط همچون برق جهنده بدون حساب و عذاب خواهد گذشت.
مقایسه پاداش قـرض با کـارهاى دیگر
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: صدقه ده، قرض هیجده، ارتباط با برادران دینى بیست و صله رحم بیست و چهار حسنه دارد.
رابـطه قـرض و زکات
امام صادق علیه السلام فرمود: ثواب قرض دادن هیجده برابر خواهد بود و چنانچه قرض دهنده بمیرد، قرض او زکاتش محسوب مى شود.
قـرض الحسنه و آخـرت
امام رضا علیه السلام فرمود: وقتى بدهکار از دنیا برود، چنانچه وارث بدهى را بگیرد، مال اوست و اگر داده نشود در آخرت به مرده و صاحب اصلى مال تعلّق مى گیرد.
بـرترى پـاداش قرضالحسنه بر صدقه
پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه و آله فرمود: شبى که به معراج برده شدم، دیدم که روى درب بهشت این چنین نوشته شده بود: صـدقه ده برابر پـاداش دارد و قرض الحسنه هیجده برابر. به جبرئیل گفتم: چرا قرض الحسنه برتر از صدقه است؟ گفت: چـون قـرض گیـرنده همـیشه بخـاطر نیـازش وام مى گـیرد، ولـى سـائل تقـاضاى کـمک مى کـند اگـرچه بـى نیـاز بـاشـد.
قـرض الحسنه و صـدقه
عبدالله بن مسعود از پیامبر گرامى صلی الله علیه و آله نقل کرده که فرمود: هـر قـرضى پیـش خـدا، صدقـه محسـوب مى گـردد.
مقایسه قـرض الحسنه با صـدقه
عبدالله بن مسعود از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل کرده که فرمود: هر مسلمانى مالى را یکبار قرض دهد، مثل این است که همان مال را دوبار صدقه داده است.
ملاک برترى قـرض الحسنه از صدقه
امام صادق علیه السلام فرمود: بر درب بهشت نوشته شده است: صدقه ده حسنه و قرض الحسنه هیجده حسنه دارد. علّت اینکه قرض برتر از صدقه است اینست که قرض گیرنده همیشه از روى نیاز قرض مى گیرد؛ ولى صدقه گیرنده، گـاهى بـدون ایـنکه نیـاز داشته باشد خـواهان صـدقه مى شود.
برترى وامدادن از بخشش
امام صادق علیه السلام فرمود: مــالى را کـه قـرض بـدهـم، بـیشـتر دوسـت دارم تـا آن را بـبـخشـم.
شـتاب در دادن قـرض
از امیرالمؤمنین علیه السلامنقل شده که فرمود: و غنـیمت بــدان کسـى را که در زمـان بى نــیازیت از تــو وام بـخـواهد تا در روز تنـگدسـتى تـو، به تـو پـس دهــد.
محبوبیّت قـرض دادن
پیامبـر اکـرم صلى الله علیه و آله فرمود: هزار درهـم را اگر دوبار قرض بدهم، بیشتر دوست دارم از اینکه آن را یـکمرتـبه بـعنوان صـدقه بپـردازم.
قرض سنّت جاودان
امام صادق علیه السلامدر روایتى طولانى و مفصّل فرمود:
امّا انواع
چهارگانه خیر عبارتند از:
1 ـ پرداخت بدهى
2 ـ عاریه دادن
3 ـ قرض دادن
4 ـ مهمانى دادن، که اینها در سنّت واجب است.
وام با قصد قربت
امام صادق علیه السلام فرمود: هیـچ مسـلمانى نبـاشـد که به مسـلمان دیگرى بخاطر خدا قـرض دهـد، جـز آنکه خـداوند هر روز ثـواب صـدقـه دادن آن را به حـساب وى ثبت کـند تـا زمانـى که آن مـال بـه او بـاز گردد.
وظیفه توانمند در رابـطه با وام
پیامبر گرامى صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که برادر مسلمان و نیازمندش از او تقاضاى قرض الحسنه بکند و او با اینکه توانائى دارد، خواسته او را تأمین ننماید خداوند او را از بوى بهشت محروم خواهد ساخت.
نتـیجه قـرض الحسنه
از کتاب فقه الرضا علیه السلامنقل شده که امام هشتم فرمود: پاداش وام دادن هیجده برابر بیش از صدقه است زیرا قرض الحسنه باعث مى شود که شخص به گرفتن صدقه دچار نشود.
درود فرشتگان بر وام دهنده
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: هر کس به مؤمنى قرض بدهد و منتظر بماند تا قرض گیرنده گشایش (در کارش) یابد، آن مال ثواب زکات خواهد داشت و قرض دهنده مورد درود فرشتگان باشد تا آنکه قرض گیرنده قرضش را ادا نماید.
ننگ دیـن
پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: از وام گرفتن پرهیز نمائید، که باعث ننگ در دین است.
پرهیز از قرض گرفتن
20
قالَ عَلِىُّ علیه السلام:
اِیّاکُمْ وَالدَّیْنَ؛ فَاِنَّهُ هَمٌّ بِاللَّیْلِ وَذُلٌّ بِالنَّهارِ.
على علیه السلام فرمود: از قرض کردن پرهیز نمایید؛ چون قرض باعث غم و اندوه شب و خوارى انسان در روز است.
قرض پسندیده
ابوموسى گوید: به امام صادق علیه السلامعرضه کردم: فدایت شوم، آیا مرد مى تواند قرض بگیرد و فریضه حج را با آن انجام دهد؟ فرمود: بله، عرض کردم: آیا مى تواند وام بگیرد و ازدواج کند؟ فرمود: بله، و شب و روز منتظر روزى خدا باشد.
پرداخت قرض
امام باقر علیه السلام فرمود: هر گناهى که باشد شهادت در راه خدا آنرا پاک مى کند، مگر قرض را که کفّاره اى ندارد جز اینکه توسط بدهکار یا شخص دیگرى پرداخت شود یا اینکه طلبکار از حق خود گذشت نماید.
وام بىپاداش
امام صادق علیه السلام فرمود: اگر وام گیرنده بدون قرار قبلى، سودى به صاحب مال بدهد مباح است؛ ولى وام دهنده پاداشى از خدا نخواهد گرفت.
پـاداش مهـلت به بدهکار
بریده مى گوید: از پیامبر خدا صلی الله علیه و آلهشنیدم که مى فرمود: کسى که به تنگدست مهلت دهد، قبل از رسیدن موعد پرداخت در مقابل هر روز، به اندازه آن مال براى او صدقه محسوب مى شود؛ و وقتى که موعد پرداخت رسید، در مقابل هر روز مهلت، دو برابر آن براى صدقه بحساب مى آید.
امنیّت مهـلت دهـنده
پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که مایل است در قیامت زیر سایه خدا باشد، پس به بدهکار تنگدست، مهلت دهد. یا اینکه به نفع او از حقّش بگذرد.
قرض دهنده و اجابتدعاء
از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل شده که فرمود: کسى که مایل است خداوند دعایش را مستجاب نماید، و غم و اندوهش را بزداید، پس باید تلاش کندغم و اندوه انسانى را که در مضیقه است، برطرف نماید.
پـاداش مدارا کننده
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آلهدر ضمن حدیثى طولانى فرمود:
هر کس غمزده اى را قرض دهد و در بازستاندن نیکو رفتار کند
مثل اینست که، کار را دوباره آغاز کرده است و خداوند در برابر
هر درهم هزار قنطار
در بهشت به او عنایت فرماید.
خـانه و خادم بدهکار
امام صادق علیه السلام فرمود: خانه و خدمتکار براى اداى قرض فروخته نمى شود؛ چون هر انسان مسلمان به سایبان و خدمتکارى نیاز دارد.
مدارا کردن بـا تنـگدسـت
امام صادق علیه السلام فرمود: خداوند متعال مهلت دادن به تنگدست را دوست دارد کسى که بدهکارش تنگدست است،باید به اومهلت دهد تا توانمندگردد.
ارزش مـدارا کـردن
پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که با انسان تنگدست مؤمن آسان بگیرد خداوند در برآوردن حوائج دنیا و آخرت، با او مدارا خواهد کرد …
برخورد بـا بدهـکار
امام رضا علیه السلام فرمود: اگر از شخصى طلبکارى و او را در مکّه یا در حرم یافتى، از او مطالبه مکن و بر وى سلام هم مکن؛ که از تو ترسان شود. بله اگر در محدوده حرم چیزى به وى دادى مى توانى در آنجا مطالبه کنى.
گذشـت نسبت به مقروض
از پیامبر گرامى صلی الله علیه و آله نقل شده که فرمود: کسى که به بدهکارش مهلت و فرصت دهد یا از طلب خود صرف نظر نماید، روز قیامت در سایه رحمت پروردگار قرار خواهد گرفت.
یارى مقروض
پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که دوست دارد خدا غم و اندوهش را از او جدا نماید، پس باید بر مؤمن بدهکار آسان بگیرد (در گرفتن طلبى که دارد) یا اینکه از آن مال صرف نظر کند، چون خداوند کمک کردن به انسانى که در اثر نداشتن ثروت اندوهگین است را دوست دارد.
محـرومیّـت از بهشت
از پیامبر عظیم الشأن صلی الله علیه و آله نقل شده است که فرمود: ... و کسى که برادر مسلمانش از وضع بد اقتصادى خود پیش او شکایت برد. و به او قرض ندهد، خداوند در روزى که نیکوکاران را پاداش مى دهد، او را از بهشت محروم خواهد ساخت.
وظـایـف بدهکار وطلبکار
از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده که فرمود: همانطور که براى آنکسى که از تو قرض گرفته جایز نیست که اداء آنرا تأخیر بیندازد، پس براى تو هم جایز نخواهد بود که با اینکه مى دانى او تنگدست است از او مطالبه کنى.
معطّل کـردن طلـبکار
پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که قادر به پرداخت حقّ دیگران است، اگر سهل انگارى نماید و طلبکار را معطّل کند در مقابل هر روز تأخیر، گناه شخص باجگیر در نامه عملش ثبت خواهد گردید.
تأخـیر در پرداخت قرض
نقل شده، یکى از کلمات پیامبر صلی الله علیه و آلهاین است که فرمود: «تأخیر در پرداخت قرض توسط فردتوانمندظلم محسوب مى شود.»
پاداش تأخیر
امام صادق علیه السلام فرمود: هر که وامى به کسى دهد و براى بازپرداختش مدّتى معیّن کند، چنانکه در سررسید مهلت، مال او پرداخت نشود، به ازاى هر روز تأخیر ثواب یک دینار صدقه در نامه عملش مى نویسند.
وام گیرنده دزد!
از امام رضا علیه السلامنقل شده است که فرمود: کسى که قرض بگیرد در صورتى که تصمیم داشته باشد آنرا پس بدهد، در امان خداست تا آنرا اداء کند، ولى اگر تصمیم نداشته باشد آنرا به صاحبش برگرداند، دزد محسوب مى شود.
آزادى بدهکار
امام صادق علیه السلام فرمود: تنگدست را رها کنید، همانطور که خدا چنین کرده است.